Παρασκευή, Ιουνίου 20, 2008

Η τελευταία όπερα πριν το κρεματόριο


Ο Βίκτωρ Ούλμαν γεννήθηκε την πρωτοχρονιά του 1898 στο Τέσσιν της Σιλεσίας. Εβραίος. Κι ο δάσκαλός του στη σύνθεση Εβραίος: ο Σαίνμπεργκ. Ο Βίκτωρ δούλεψε ως προπαρασκευαστής λυρικών τραγουδιστών - συνοδός στο πιάνο, πιο απλά. Η καριέρα του ως συνθέτη ξεκίνησε ευοίωνα - το 1936 η όπερά του "Η πτώση του Αντίχριστου" βραβεύεται. Ήρθε ο πόλεμος. Από τους τυχερούς των διωγμών, το 1942, βρέθηκε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης μάλλον light, στην Τερεζίν. Στρατόπεδο χωρίς φούρνους. Εκεί με άλλους μουσικούς κρατουμένους φτιάχνουν μια ορχήστρα και δίνουν συναυλίες. Ξεθαρρεύει και γράφει μιαν όπερα πάνω σε λιμπρέτο του συγκρατουμένου του Πέτερ Κην, ποιητή και ζωγράφου: "Ο Αυτοκράτορας της Ατλαντίδας". Η υπόθεση έχει ενδιαφέρον:

Ο Αυτοκράτορας της Ατλαντίδας ματοκυλάει τον κόσμο. Ο Χάρος κουράζεται. Απεργεί. Οι μάχες εξακολουθούν να μαίνονται αλλά κανείς δεν πεθαίνει. Ο Αυτοκράτορας ζητά από τον Χάρο να επανέλθει. Ο Χάρος συμφωνεί, αρκεί το πρώτο θύμα να είναι ο Αυτοκράτορας.

Ξεκινούν οι πρόβες. Πάνε καλά. Σε μία από αυτές έρχονται τα Ες-Ες. Ευφυώς βρίσκουν αντιστοιχίες του Αυτοκράτορα της Ατλαντίδας με τον Χίτλερ. Ο Ούλμαν και ο Κην πακετάρονται για το Άουσβιτς. Εκεί πεθαίνουν στα κρεματόρια το 1944.


Ο Αυτοκράτορας της Ατλαντίδας, όπερα σε 4 μικρές πράξεις, διάρκεια 60 λεπτά, ανεβαίνει στις 19, 20, 21 και 22 Ιουνίου στην Πειραματική Σκηνή της Λυρικής, μαζί με 2 ΟΡΦΕΙΣ ελλήνων συνθετών, έργα γραμμένα το 2007. Του Βαγγέλη Κατσούλη και του Δημήτρη Συκιά. Πιο αναλυτικά:


Εθνική Λυρική Σκηνή - Πειραματική Σκηνή(Πειραιώς 199 & Αλκμήνης 68, απέναντι από το PRACTICER)

καλλιτεχνική διεύθυνση Θόδωρος Αντωνίου,


«Ορφέας» (2007) του Βαγγέλη Κατσούλησε λιμπρέτο του ίδιου

Ορφέας : Πωλ Ζαχαριάδης
Ευρυδίκη : Αγγελική Καθαρίου
Χάρος : Πέτρος Μαγουλάς
Ελπίδα : Άννα Αλεξοπούλου

«Ορφέας : μια συμφωνία δωματίου με δρώσες φωνές» (2007) του Δημήτρη Συκιά
σε λιμπρέτο του ίδιου

Ορφέας : Μαργαρίτα Συγγενιώτου
Θάνατος : Βαγγέλης Μανιάτης
Χορός : Άννα Αλεξοπούλου, Έλενα Μαραγκού,
Χρήστος Στασινόπουλος, Μιχάλης Κατσούλης

«Ο αυτοκράτορας της Ατλαντίδας» (1943) του Viktor Ullmannσε λιμπρέτο του Peter Kien

Μεγάφωνο : Μιχάλης Κατσούλης
Θάνατος : Πέτρος Μαγουλάς
Αυτοκράτορας : Βαγγέλης Μανιάτης
Αρλεκίνος : Κωνσταντίνος Σταυρίδης
Τυμπανιστής : Μαργαρίτα Συγγενιώτου
Κορίτσι : Άρτεμις Μπόγρη
Στρατιώτης : Χρήστος Στασινόπουλος

Μουσική διεύθυνση : Ιάκωβος Κονιτόπουλος
Σκηνοθεσία : Παναγής Παγουλάτος
Σκηνικά – κουστούμια : Kenny MacLellan
Φωτισμοί : I. Αποστολέλλης


Παίζει η Ορχήστρα της Πειραματικής Λυρικής Σκηνής.
Είσοδος ελεύθερη με δελτία εισόδου 1 ώρα πριν την έναρξη της παράστασης. Υπάρχει κλιματισμός.

7 σχόλια:

Αθήναιος είπε...

Μπορεί η σύγκριση να φανεί ανίερη αν και δεν το νομίζω. Η ιστορία αυτή μου θυμίζει την άλλη ιστορία που έγραψε προ ημερών στα ΝΕΑ ο Μητσός για τη "Δυναμό" Κιέβου, οι παίκτες της οποίας νίκησαν την ομάδα του Χίτλερ αν και τους είχαν προειδοποιήσει πως θα τους εκτελούσαν αν κέρδιζαν τον αγώνα.

Δεν μπορεί ο Ούλμαν και ο Κην να μην ήξεραν τί τους περίμενε.

kukuzelis είπε...

Το λιμπρέτο του Petr Kien. Όποιος μου βρει το λιμπρέτο παίρνει βραβείο κουκουζέλης. Αν το ακούσεις χωρίς να σκεφτείς το κρεματόριο, τότε πλουτίζεις το έργο. Προστίθενται κι άλλες διαστάσεις. Αναδεικνύεται το χιούμορ του θανάτου. Το θανάσιμο και λυρικό χιούμορ του Kien.

Ανώνυμος είπε...

Βρε Κουκουζέλη, τι ψάχνεις, απευθύνσου στα κατάλληλα άτομα... Φυσικά και ήξεραν τι τους περίμενε. Η άρια του τυμπανιστή, που κηρύσσει τον πόλεμο «εναντίων όλων, μέχρι να ξεριζωθεί το κακό από την αυτοκρατορία» είναι το Deutschland über alles σε μινόρε. Πάντως οι αντιστοιχίες είναι ανατριχιαστικές.

γεράσιμος μπερεκέτης είπε...

Το ποστ είχε χαρακτήρα ενημερωτικό και απέφυγα να επεκταθώ γιατί θα κινδύνευε να χαθεί η πληροφορία. Αλλά εδώ τώρα που συζητάμε, μπορώ να πω ότι μέσα στην πράξη αυτών των δύο δημιουργών αφουγκράζομαι την εξής διαδικασία:
Να ξεκινούν για μία όπερα ίσως ελαφρώς συμβολική - αλλά όχι επικίνδυνα - και λίγο-λίγο να βρίσκουν την ουσιαστική κεντρική ιδέα. Οπότε μπαίνει το δίλημμα: γνήσια τέχνη και θάνατος ή φρου-φρού και αρώματα και τη βγάζουμε; Ο γνήσιος καλλιτέχνης δεν μπορεί να αποχωριστεί την ιδέα που βρήκε. Θα τα ρισκάρει όλα προκειμένου να της δώσει ζωή.
Το έργο Ο Αυτοκράτορας της Ατλαντίδας δεν είναι το αριστούργημα του 20ου αιώνα. Όμως η όπερα αυτή δεν εξαντλείται στο λιμπρέτο της και στην μουσική της. Τελειώνει με την μετάπραξη στα κρεματόρια. Επειδή το τέλος τους ήταν προδιαγεγραμμένο αναγκαστικά είναι οργανικό μέρος αυτής της όπερας, όπως μία από τις πράξεις της είναι και η πρόβα που διακόπηκε, όπως και τα Ες-Ες είναι ένα δευτερεύον κόρο. Θα μπορούσαν να ζήσουν αν ήδη ο Αυτοκράτορας δεν είχε συμφωνήσει με το Χάρο.
Και τοτε και μόνον τότε η όπερα τους είναι ένα αριστούργημα: αν πεθάνουν οι ίδιοι στο κρεματόριο.
Λέτε να ήθελαν να γράψουν ένα έλασσον έργο του γερμανικού εξπρεσσιονισμού;

hnioxos είπε...

Ο Ούλμαν πέθανε στα κρεματόρια, όντως. Να προσθέσω ότι η όπερα ήταν παραγγελία των Ναζί που ήθελαν να δείξουν ότι οι συνθήκες ζωής στο γκέτο ήταν ιδανικές και έτσι παρήγγειλαν μια σειρά έργων σε μερικούς καλλιτέχνες τροφίμους του γκέτο για να δείξουν και τα πολιτιστικά επιτεύγματα των αναμορφωτηρίων του Ναζισμού. Η παρτιτούρα νομίζω ότι φυγαδεύτηκε από κάποιον πιανίστα που συμμετείχε στις πρόβες αλλά δεν ήταν μέλος του γκέτο.

γεράσιμος μπερεκέτης είπε...

Αγαπητέ Ηνίοχε, θα σας παρακαλούσα επειδή με ενδιαφέρει, αν έχετε στοιχεία απτά ότι το έργο ήταν παραγγελία, να μου τα γνωρίσετε αν είναι δυνατόν. Σας ευχαριστώ εκ των προτέρων.

Ανώνυμος είπε...

Πέρασα, δάσκαλε, να ευχηθώ να τη χαιρόμαστε (μέρα που είναι), γιατί όλες αυτές τις μέρες δουλεύω, και για πολλοστή φορά δε θα παρευρεθώ σε πρότασή σου.

Θα έγραφα και άλλα, αλλά υπάρχει και το e-mail.

καλημέρα

οι παχουλές αναρτήσεις (όσο τις διαβάζετε τόσο παχαίνουν)